Merckx: pionier voor de recreatieve fietshouding van vandaag

De geometrie van toen en nu

Ter ere van Eddy Merckx’ verjaardag, de grootste wielrenner aller tijden, gingen we een vergelijk maken tussen de fietsgeometrie van zijn tijd en die van onze tijd. We inspecteerden welke verschillen er voornamelijk waren tussen de positie van Merckx en Coppi, en de wielergoden van onze tijd: Wiggins & Bernal. Was Merckx zijn houding een voorbeeld geweest voor de huidige recreatieve doch sportieve fietser?

Bottom Braquet - lager dan laagst

Alvorens dat we overgaan naar de Bottom braquet (BB) moet worden gezegd dat de standaard anders was in de tijd van Merckx. Renners reden met veel lagere versnellingen, zaten rechter op hun fiets en reden met hun zadel een stuk naar beneden.

Een van de meest opmerkelijke zaken is dat de Bottom Braquet vroeger een stuk lager lag. BB’s van vroeger hadden een BB hoogte van 23,5 cm. Een vergelijkbare fiets van vandaag zou een BB-hoogte hebben van 27 cm. Toen men de BB is beginnen verhogen volgde vanzelfsprekend de zadelhoogte. Het stuur en de stuurpen werden echter niet noodzakelijkerwijs met dezelfde verhouding verhoogd. Wanneer de BB lager ligt, komt het zadel lager uit ten opzichte van het stuur. Vooral op kleinere frames is er een limiet aan hoe laag men het stuur praktisch kan krijgen, aangezien de wielmaat en vorklengte "vaste" afmetingen hebben, ongeacht de framemaat.

Interessant om te weten is dat deze fietspositie van vroeger, wellicht een goede basis kan zijn voor recreatieve fietsers nu.

Compactere geometrie

De overstap naar compactere frames is belangrijk geweest voor de geometrie van de fiets. Racefietsen, mountainbikes etc hadden vroeger een vlakke bovenbuis. De meeste leveranciers boden hun fietsen aan in framematen met sprongen van 2cm, sommige zelfs 1cm! De compactere geometrie zorgde ervoor dat de bovenbuis een zogenaamde slooping ging vertonen. De bovenbuis helt naar beneden toe, van de balhoofdbuis naar de zitbuis, wat zorgde voor een kleinere standover hoogte (afstand grond tot bovenbuis).

Deze compacte frames komen de dag van vandaag voor in standaard ‘t-shirt’ maten zoals S, M, L en XL. Om de fiets goed te laten zetten wordt er dus vooral gespeeld met zadelpen, stuurpen en crancklengte. De fabrikanten beweren dat het voordeel van compactere frames een lager gewicht hebben. De zitbuis en de staande achtervorken zijn korter, daarom zijn ze lichter - aan de andere kant is er een veel langere zadelpen die een deel van de gewichtsbesparing compenseert. In werkelijkheid zit het iets anders. Het echte voordeel bezorgt fabrikanten echter een flinke besparing op de kosten van gereedschapsmallen voor koolstofvezelframes. Minder maten betekent minder mallen.

Hedendaagse fietsen worden vooral langer gemaakt maar de verticale verhouding blijft kort (balhoofd, ..). Dat gecombineerd met een hogere BB waardoor het zadel hoger komt, maakt dat het stuur in verhouding laag blijft.

Draadloze stuurpennen en carbon vorken

Naast de geometrie zorgen ook de hedendaagse draadloze stuurpennen en carbon vorken voor een lagere stuurhoogte. Draadloze stuurpennen bieden niet zoveel marge als de vroegere stuurpennen met draad omdat men afhankelijk is van de lengte van de vork. Is je vork van staal? Dan kan deze lang gehouden worden zonder kracht te verliezen. Daartegenover staat dat je die marge met carbon vorken niet hebt omdat het dan haar kracht verliest en men risico loopt tot het afbreken ervan.

Merckx: een pionier voor de recreatieve fietser

Een compacte geometrie, hoge bottom braquets en carbon vorken maken allen een groot verschil tussen stuur- en zadelhoogte. Wat we daarbij zien is dat hedendaagse renners met een veel ‘vlakkere’ rugpositie fietsen tegenover vroeger en dat een renner zoals Bernal vaker op zijn ‘hoods’ rijdt dan Merckx. Vooral bij recreatieve fietsers merken we dat ze vaker bovenaan op hun hoods fietsen omdat men om onderaan in het stuur te geraken vaak moet overstrekken of het niet comfortabel aan voelt, met pijnlijke schouders en nek als gevolg. Het is dan ook evident dat rem- en versnellingshendels beter handelbaar zijn vanuit de hoods dan vanuit de beugel van het stuur.

Een fietspositie zoals die van Merckx zou in principe comfortabel genoeg moeten zijn voor de recreatieve fietser. Daar waar je zowel op de hoods, als in de beugel even comfortabel fietst