De Altviolist op zijn fiets

Vanaf heden zetten we maandelijks een fietser die een bikefit bij ons deed extra in de verf. De bedoeling is om vooral de nadruk te leggen op zijn of haar beroep en het effect daarvan te reflecteren op de fietspositie. Deze maand kijken we naar de Amsterdamse professioneel Altviolist Jeroen Quint. Als professioneel altviolist reist Jeroen de wereld rond om zijn passie voor muziek te delen. Jeroen speelt in het Koninklijk Concertgebouworkest van Amsterdam. Naast het bespelen van zijn instrument heeft Jeroen ook een passie voor fietsen en gebruikt hij zijn fiets regelmatig om zich te verplaatsen in zijn thuisstad Amsterdam. Toen hij besloot om een nieuwe fiets aan te schaffen bij het Belgische premium merk Jaegher, kwam hij langs voor een bikefitting om zijn fietspositie op maat te laten bepalen op basis van geavanceerde bewegingsanalyse. Hierdoor kwamen we tot interessante inzichten over de houding van een altviolist en het effect van het bespelen van de viool op zijn houding en gezondheid.

Fijne motoriek tijdens het spelen van de viool is uiterst persoonlijk

Altviool of viool in het algemeen spelen is een unieke en veeleisende activiteit die een groot beroep doet op de houding van de speler. Het vereist een hoge mate van precisie en controle over het instrument, waarbij de speler zichzelf moet balanceren en stabiliseren terwijl hij zijn armen en handen gebruikt om de juiste tonen te produceren. Dit vereist een combinatie van een goede houding, coördinatie en kracht van verschillende spiergroepen. Nog afgezien van de enorme concentratie en de
mentale spanningen die komen kijken bij een optreden.

Een goede houding voor een altviolist begint met het zitten op een stabiele en stevige stoel, waarbij de voeten op de grond rusten en de knieën en heupen in een hoek van 90 graden staan. De rug moet recht worden gehouden, terwijl de schouders laag en ontspannen zijn. De viool moet op de schouder worden geplaatst, waarbij de kin op de kinsteun rust en de linkerarm de viool vasthoudt. Motorische controle tijdens instrumentale muziekuitvoering is uiterst complex en om het succes ervan in een muzikale context te evalueren, moet het auditieve resultaat in aanmerking worden genomen.

Volgens een Britse studie genaamd ‘Mysteries van persoonlijke uitvoeringsstijl ontrafeld; biomechanica van veranderingen in de linkerhandpositie (shifting) bij vioolspelen’ blijkt dat de speelstijl van een altviolist uiterst persoonlijk is. Daarmee begint een discussie over artistieke individualisering in termen van antropometrie, de interface tussen uitvoerder en instrument, en het strategisch gebruik van motorische gedragingen. Resultaten gebaseerd op 540 verschuivende samples, een case-serie van 6 violisten op professioneel niveau, toonden aan dat sommige elementen van de vaardigheid op verrassende manieren werden geïndividualiseerd, terwijl andere konden worden verklaard door antropometrie, ergonomie en entrainment. Opmerkelijk is dat de resultaten aantoonden dat elke violist een geïndividualiseerde pacing heeft ontwikkeld voor verschuivingen, een eigenschap die timingeffecten zou moeten beïnvloeden en fundamenteel zou moeten zijn voor esthetische resultaten tijdens de uitvoering. Dergelijke resultaten onderstrepen het potentieel van wetenschappelijke methoden om mysteries van uitvoering te ontrafelen die verband houden met de persoonlijke artistieke stijl van een uitvoerder.

(Visentin et al. (2015), PeerJ, DOI 10.7717/peerj.1299)

Spieren als katalysator voor controle en precisie

Viool spelen vereist dus ook een goede techniek en het vermogen om verschillende spiergroepen gecontroleerd aan te spannen en te ontspannen. De nekspieren, schouderspieren en rugspieren zijn allemaal betrokken bij het stabiliseren van de viool en het handhaven van de juiste houding. Daarnaast zijn de spieren van de linkerarm en hand betrokken bij het bespelen van de snaren.

Het effect op de fietshouding

Een altviolist heeft dus een goede houding en sterke spieren nodig om zijn instrument te kunnen bespelen op een gezonde en duurzame manier, en dat op zijn of haar eigen persoonlijke manier. Maar hoe heeft de houding van Jeroen als alt-violist invloed op zijn fietspositie en vice versa?

Toen we Jeroen bikefitten voor zijn nieuwe Jaegher fiets, merkten we op dat hij een zeer stabiele en comfortabele positie had op de fiets. Zijn houding was uitgebalanceerd (zeer stabiel bekken) en zijn lichaam leek goed in staat om de fiets te besturen en te controleren zonder onnodige inspanning. Dit was grotendeels te danken aan zijn goede houding als violist, die hem in staat stelde om een goede lichaamscontrole en -balans te behouden.

Slapende handen, kniepijn, een tenniselleboog en steken in de voet

De klachten die hij ervoer op zijn vorige fiets waren voornamelijk slapende handen, steken in de rechtervoet en kniepijn gelocaliseerd ter hoogte van de patellapees. Een half jaar geleden had hij links een tenniselleboog.

Kniepijn aan de voorkant van de knie is vaak een delicaat probleem en kan verschillende oorzaken hebben zoals het prepatellair frictie syndroom, Biceps femoris frictiesyndroom (hamstrings), Plica syndroom en het ITB syndroom. Uit onze functionele analyse bleek er voornamelijk veel spanning te staan op de laterale hamstring (biceps femoris) en hypotone (gespannen) TFL (Tensor Fascia Latae) langs de kant van zijn kniepijn en verkorte psoas (heupbuigers). We testten beperkte gluteus medius spieren en gingen met deze info aan de slag alvorens we aan de bikefitting begonnen. Om een finale diagnose te stellen raadplegen we onze arts die daartoe bevoegd is.

De violistenhouding en het Carpaletunnelsyndroom

Maar hoe zit het met de impact van het vioolspelen op zijn houding en gezondheid? Vioolspelen kan een aanzienlijke belasting vormen voor de spieren en gewrichten van de armen, schouders en nek. De houding van een altviolist is uniek en vereist een specifieke techniek om de viool te ondersteunen en te bespelen. Dit kan leiden tot spiervermoeidheid, pijn en zelfs letsels aan de spieren en gewrichten.

Een veelvoorkomend probleem bij altviolisten is de zogenaamde "violistenhouding". Dit is een houding waarbij de schouder van de arm waarmee de viool wordt vastgehouden, omhoog getrokken wordt. Dit kan leiden tot spiervermoeidheid en pijn in de nek en schouders. Om deze houding te vermijden, is het belangrijk om de viool goed te ondersteunen en de schouders ontspannen te houden.

Een ander probleem dat zich kan voordoen bij altviolisten is carpaletunnelsyndroom. Dit is een aandoening waarbij de zenuw die door de pols loopt, bekneld raakt en pijn en gevoelloosheid in de hand kan veroorzaken. Dit kan worden veroorzaakt door langdurig en repetitief vioolspelen, vooral als de houding van de violist niet goed is. Zou dit dan de oorzaak zijn van zijn slapende handen op de fiets? Dat weten we niet zeker maar we sluiten deze oorzaak zeker niet uit en volgen Jeroen hierbij op. Wat wel bleek is dat het stuur op zijn huidige fiets verkeerd stond en misschien ook op die manier leidde tot slapende handen.

De conclusie

Ondanks deze uitdagingen is vioolspelen eigenlijk een geweldige manier om de houding en lichaamscontrole te verbeteren. Het vereist een goede balans tussen kracht en flexibiliteit van de spieren en gewrichten van de armen, schouders en nek, wat kan bijdragen aan een goede houding en lichaamsbewustzijn.

Bovendien kan een goede houding als altviolist ook bijdragen aan een goede houding op de fiets. Zoals we hebben gezien, kan een goede lichaamscontrole en -balans op de fiets worden vergemakkelijkt door een goede houding als altviolist. Dit kan bijdragen aan een efficiëntere en comfortabelere fietservaring en kan helpen bij het voorkomen van blessures en ongemakken.

We willen graag benadrukken dat een bikefitting steeds persoonlijk is. Dat wil zeggen dat iedereen anders reageert op bepaalde houdingen. Bij Jeroen was duidelijk te zien dat, ondanks enkele krachtsverschillen en beperkte flexibiliteit, hij heel stabiel zat op het zadel.

Na de bikefit was het tijd om zijn nieuwe Jaegher te bestellen. Op maat gemaakt van zijn noden, wensen en onze bikefit. We danken Jeroen voor de bikefit en Jaegher voor het prachtige werk dat zij doen voor hun klanten. Veel fietsplezier Jeroen en tot binnenkort!